Langstudeerboete geen stok achter de deur, maar mentaal blok aan het been

In het nieuwe coalitie-akkoord staat dat de coalitiepartijen de langstudeerboete willen herinvoeren. De langstudeerboete houdt in dat studenten die langer dan één jaar studievertraging hebben op hun nominale studietijd, bestraft worden een boete van 3000 euro boven op hun collegegeld. Hierdoor betalen studenten die door wat voor reden dan ook vertraging oplopen niet 2530, maar 5530 euro aan collegegeld om hun studie te kunnen afronden. Tien procent van de jongeren tussen de 12 en 25 jaar geeft aan vaak stress te hebben over geldzaken, zoals te weinig geld of (studie)schuld. Onder jongvolwassenen is dit percentage zelfs vijftien procent.¹ Financiële problematiek speelt dus onder studenten. Met het instellen van de langstudeerboete, zal deze problematiek alleen maar stijgen.

Deze boete van maar liefst 3000 euro kan voor grote financiële stress zorgen voor studenten. Hierdoor moeten studenten bijna 500 euro per maand neerleggen alleen al om hun collegegeld te kunnen betalen. Dit opgeteld met maandelijkse huur en vaste lasten moeten studenten 1000 euro per maand verdienen om te kunnen wonen en studeren. En dan hebben ze nog geen geld voor boodschappen, persoonlijke verzorging en ontspannende activiteiten. Omdat ook de basisbeurs voor deze studenten wegvalt, zijn veel studenten genoodzaakt om hoge bedragen te lenen per maand om rond te komen, waardoor hun studieschuld almaar stijgt en stijgt. Studenten moeten hierdoor bijna maximaal lenen, maximaal werken en zich de pan uit studeren om maar boven water te blijven. Dit kan voor veel studenten grote maten van stress opleveren.

Uit onderzoek van het Trimbos Instituut blijkt dat studenten veel stress en prestatiedruk voelen wegens hun studievoortgang.² Volgens het onderzoek is studievoortgang dan ook een belangrijke risicofactor van prestatiedruk en stress. In het specifiek zorgt het vermijden van extra studievertraging voor veel stress en druk voor studenten. Deze stress en druk kan zo erg worden, dat zij alleen maar meer studievertraging oplopen of zelfs stoppen met hun studie. De langstudeerboete zorgt dus vooral voor meer vertraging en het noodgedwongen uitvallen van studenten. De idee is dat de boete een goede motivator is om je studie binnen zo snel mogelijk te halen, maar in werkelijkheid kan de boete juist zorgen voor méér vertraging en studieuitval. Het is dus meer een blok aan het been dan een stok achter de deur.

Niet alleen zorgen over studievoortgang leiden tot stress, ook zorgen over financiën leiden tot veel stress onder studenten. Financiële problemen vormen namelijk een risicofactor voor het ontwikkelen van een depressie.³ Ook is financiële stress een voorspeller van psychologische distress, wat weer geassocieerd is met slechtere studieprestaties.⁴ Uit ander onderzoek is gebleken dat een hoge studieschuld het risico op psychische klachten, zoals emotionele uitputtingsklachten of stress, verhoogt. Hoe hoger de verwachte of huidige studieschuld, hoe vaker studenten kampen met veel tot heel veel financiële stress.⁵ Op het moment dat er gedreigd wordt met een boete van 3000 euro, kan dit de financiële stress van veel studenten vergroten. Deze financiële stress heeft grote gevolgen voor het mentaal welzijn van studenten.

¹ Welzijn en stress bij jongeren in coronatijd, CBS
² “Harder, better, faster, stronger.”, Trimbos
³ Patel, V., Burns, J. K., Dhingra, M., Tarver, L., Kohrt, B. A., & Lund, C. (2018)
⁴ Stallman, H. M. (2010)
⁵ Monitor Mentale gezondheid en Middelengebruik Studenten hoger onderwijs, Trimbos